Διαγωνισμός

ATHENA Διεθνής Διαγωνισμός Ελαιολάδου

Γιατί στα Χανιά;

Η διοργάνωση του 2025 είναι ιδιαίτερης σημασίας για τον ATHENA IOOC, καθώς είναι η 10η, οπότε και επετειακή. Έτσι, η επιλογή της περιοχής που φιλοξενεί το διαγωνισμό έπρεπε να είναι ανάλογα εμβληματική. Γι’ αυτόν το σκοπό, αλλά και για πολλούς άλλους, τα Χανιά, η πρωτεύουσα της ομώνυμης Περιφερειακής Ενότητας που καταλαμβάνει το δυτικό άκρο της Κρήτης, αποτελούν ιδανικό προορισμό. Γιατί όπως συμβαίνει με όλη την Κρήτη, συνδέονται άμεσα και καταλυτικά με την ιστορία και την καλλιέργεια της ελιάς, ενώ η καθημερινή χρήση του ελαιολάδου στην πλούσια γαστρονομία του νησιού και στην κρητική διατροφή γενικότερα είναι κομβική. Δεν είναι τυχαίο που σε αυτήν στηρίχθηκε η περίφημη μεσογειακή διατροφή, βασικό στοιχείο της οποίας είναι το ελαιόλαδο.  Από την άλλη μεριά, τα Χανιά είναι μία από τις ωραιότερες πόλεις της μεγαλονήσου και μια από τις ομορφότερες της Ελλάδας και η ευρύτερη περιοχή τους βρίθει από ελαιόδεντρα, πολλά από αυτά υπεραιωνόβια. Τόσο δε στην πόλη των Χανίων όσο και στη γύρω περιοχή ο επισκέπτης ανακαλύπτει την αυθεντική κρητική ζωή, την απλόχερη και περίφημη κρητική φιλοξενία και τις απολαύσεις που μόνο η πανέμορφη κρητική φύση μπορεί να προσφέρει.

Η σπουδαιότητα της ελιάς στη ζωή των Κρητών και κατ’ αυτόν τον τρόπο η προσφορά τους στην παγκόσμια ελαϊκή κοινότητα είναι γεγονός αδιαμφισβήτητο. Αρκεί μόνο μια βόλτα στους αρχαιολογικούς χώρους και στα μουσεία των Χανίων ώστε τα μνημεία, τα αρχαιολογικά ευρήματα και τα διάφορα εκθέματα να το επιβεβαιώσουν. Ενδεικτικά αναφέρεται το παράδειγμα της Απτέρας, της αρχαίας πόλης-φρούριο του 4ου αιώνα π.Χ., λίγα χιλιόμετρα έξω από την πόλη των Χανίων. Εκεί τα ευρήματα μαρτυρούν πλούσια εμπορική άνθιση, πολιτική δύναμη και επιρροή (η Άπτερα διέθετε μέχρι και δικό της νόμισμα) και ανάμεσά τους βρίσκεται ένα ξεχωριστό κτίριο: μια αγροικία με δικό της ελαιοτριβείο, στο οποίο σώζονται σχεδόν όλες οι εγκαταστάσεις ελαιοποίησης. Είναι μόνο ένα από τα πολλά στοιχεία που πιστοποιούν την αέναη ιστορία της ελιάς και του ελαιολάδου στην περιοχή των Χανίων.

Why here?
Why Here

Τα Χανιά ξεκίνησαν να χτίζονται το 1320 και σύμφωνα με αρχαιολογικά δεδομένα βρίσκονται πάνω στα ερείπια της  αρχαίας Κυδωνίας. Τόσο η παλαιά όσο και η σύγχρονη πόλη διαθέτουν σήμερα ανεξάντλητες ομορφιές και προσφέρονται για άκρως ενδιαφέρουσες περιηγήσεις. Η παλαιά πόλη, μάλιστα, έχει χαρακτηριστεί ιστορικό διατηρητέο μνημείο και εντυπωσιάζει με τη γραφικότητα της. Μινωικά, βυζαντινά και ενετικά τείχη, βενετσιάνικα και σύγχρονα αρχοντικά, χριστιανικά και μουσουλμανικά μνημεία και εκκλησίες πολλών θρησκειών και δογμάτων δίνουν το στίγμα της πολύκροτης ιστορίας των Χανίων, μιας πόλης που αποτέλεσε τόπο συνάντησης πολλών πολιτισμών, οι οποίοι έχουν αφήσει ανεξίτηλο το στίγμα τους πάνω της.

Τοπόσημο της γοητείας των Χανίων, εκτός από το επιβλητικό κτήριο της «Αγοράς» που δεσπόζει στο κέντρο της πόλης, είναι το παλιό ενετικό λιμάνι, με διαχρονική ομορφιά. Ο επιβλητικός Φάρος που στέκει αγέρωχος από το 16ο αιώνα, τα Νεώρια, ένα αρχιτεκτονικό κόσμημα πέτρινων ενετικών κτιρίων με αψιδωτές προσόψεις, το τζαμί Κιουτσούκ Χασάν, που σήμερα χρησιμοποιείται ως χώρος εκθέσεων και το Φρούριο Φιρκάς, ένα σημαντικό ιστορικό μνημείο, είναι μερικά μόνο από τα κτίσματα που βρίσκονται εκεί για αιώνες και θυμίζουν, ανάμεσα σε πολλά άλλα, τους αγώνες των Χανιωτών για την ανεξαρτησία τους. 

Ο Ελαιωνας των Χανίων

Σκάβοντας στην ιστορία, κύριο χαρακτηριστικό του ελαιώνα των Χανίων είναι οι εκατοντάδες υπεραιωνόβιες ελιές του, που τον καθιστούν παγκόσμιο σύμβολο ελαϊικής κληρονομιάς. Κάποιες από αυτές, όπως η περίφημη ελιά των Βουβών στην περιοχή Καστελίου, η ελιά των Παλιών Ρουμάτων στις Βουκολιές, η ελιά του Σαμωνά στον Αποκόρωνα κ.ά. έχουν χαρακτηριστεί από το Σύνδεσμο Ελαιολάδου Δήμων Κρήτης (ΣΕΔΗΚ) μνημειακά ελαιόδεντρα και προσελκύουν πλήθος επισκεπτών. Ο ελαιώνας αυτός απλώνεται σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της Περιφερειακής Ενότητας Χανίων και κάποια τμήματά του περιλαμβάνονται στην ειδική ζώνη προστασίας του οικοσυστήματος «Ευρωπαϊκό Δίκτυο Natura 2000». Άλλωστε, η Κρήτη είναι μια από τις πλέον ιστορικές και σημαντικές ελαιοπαραγωγικές περιοχές της Μεσογείου, κατέχοντας ηγετικό ρόλο στο εμπόριο του ελαιολάδου αλλά και στην εξάπλωση της καλλιέργειας της ελιάς στις ευρωπαϊκές χώρες της μεσογειακής λεκάνης. Πρωτοστάτησε δε στην ανάδειξη και στην καθιέρωση του ελαιολάδου ως μία από τις πλέον υγιεινές τροφές για τον ανθρώπινο οργανισμό, μέσα από την κρητική διατροφή.

Ιστορικά, σύμφωνα με αρχαιολογικά ευρήματα, η άγρια ελιά πρωτοεμφανίστηκε την πρωτομινωική περίοδο (3.200-2.600 π.Χ.) στα νότια μέρη της Κρήτης. Η άνθιση της καλλιέργειάς της οφείλεται στους Μινωίτες βασιλείς, οι οποίοι ανέδειξαν την ελιά σε ιερό σύμβολο. Αρχαιολογικές ανασκαφές σε διάφορα αρχαία ιστορικά κέντρα πόλεων όπως η Κνωσσός και η Φαιστός στο Ηράκλειο, η Ζάκρος στο Λασίθι και ο Λισσός, η Έλυρος και η Άπτερα στα Χανιά, μαρτυρούν πως η  εξημέρωση και η συστηματική καλλιέργεια της ελιάς ξεκίνησαν στην Κρήτη κατά τη μινωική περίοδο. Πολλοί, μάλιστα, αρχαιολόγοι αποδίδουν τη μεγάλη οικονομική άνθηση της μινωικής περιόδου στο εμπόριο του ελαιολάδου.

Σήμερα, ο ελαιώνας των Χανίων, με 8.200.000 ελαιόδεντρα και ετήσια παραγωγή ελαιολάδου 26.000-30.000 τόνους, είναι ο 2ος μεγαλύτερος της Κρήτης μετά του Ηρακλείου και ένας από τους σημαντικότερους της Ελλάδας. Η έκταση του ανέρχεται στα 375.000 στρέμματα,  που απλώνονται σε κάθε σημείο της Περιφερειακής Ενότητας Χανίων, πλην των μεγάλων ορεινών όγκων, καταλαμβάνοντας το 65% της καλλιεργήσιμης γης της. Όσον αφορά την ελιά, η καλλιέργεια ακολουθεί πιστά την παράδοση, ενώ σε ένα αρκετά μεγάλο τμήμα του χανιώτικου ελαιώνα εφαρμόζονται καινοτόμες πρακτικές πιστοποιημένης βιολογικής γεωργίας. Ο εν λόγω ελαιώνας ξεκινά σχεδόν από το επίπεδο της θάλασσας, φτάνει μέχρι τα 750 περίπου μέτρα και χωρίζεται σε 2 νοητά τμήματα. Άξονας είναι το κυρίαρχο στοιχείο της μορφολογίας των Χανίων, τα Λευκά Όρη, που φτάνουν σε υψόμετρο τα 2.000 μέτρα και διατρέχουν την Περιφερειακή αυτή Ενότητα σε όλο το μήκος της, χωρίζοντας τη σε βορρά και νότο, καθώς και σε πεδινή και ορεινή.

Why here?
Why Here

Οι κλιματικές συνθήκες της Περιφερειακής Ενότητας Χανίων είναι ιδανικές για την καλλιέργεια της ελιάς, αφού θεωρείται η πλέον δροσερή περιοχή της Κρήτης. Βόρεια, δυτικά και ανατολικά αγκαλιάζεται από θάλασσα που κάνει ακόμα πιο ήπιο το μεσογειακό κλίμα, εξασφαλίζοντας εξαιρετικές κλιματικές συνθήκες τόσο στα γόνιμα πεδινά, όσο και στα άγονα ημιορεινά και ορεινά εδάφη των Χανίων. Επιπλέον, η παρουσία των ορεινών όγκων, με τις απολήξεις τους, επιδρά ως φυσικός φράκτης-ασπίδα προστασίας που εμποδίζει τον καυτό λίβα του λιβυκού πέλαγος να περάσει στο βορά. Από την άλλη μεριά, εμποδίζουν τις κινούμενες προς τα ανατολικά αέριες μάζες, προκαλώντας συχνές βροχοπτώσεις, που συμβάλουν στο ιδανικό και πολύμορφο μεσοκλίμα κάθε περιοχής και κάθε χωριού.

Το βόρειο τμήμα του ελαιώνα ανήκει στις επαρχίες Αποκόρωνα, Κυδωνίας και Κισσάμου, περιοχές πεδινές και ημιορεινές με αρκετά πιο δροσερό κλίμα από του νότου, με τον Κίσσαμο να κρατά τα σκήπτρα της παραγωγής ελαιολάδου. Εκεί το ενδιαφέρον μονοπωλεί σχεδόν η παρουσία της ποικιλίας Κορωνέικη, που καταλαμβάνει το 80% της συνολικής παραγωγής των Χανίων, ενώ σε μικρή κλίμακα συναντάται και η  ποικιλία Τσουνάτη, η οποία έχει ως τόπο καταγωγής την περιοχή του Σελίνου στα νότια.

Το νότιο τμήμα του ελαιώνα βρίσκεται στις επαρχίες Σελίνου και Σφακίων. Εδώ η καλλιέργεια της ελιάς αντιμετωπίζει εκ διαμέτρου αντίθετες κλιματικές συνθήκες απ’ ό,τι στο Βορά, καθώς το κλίμα είναι κυρίως ξηρό και αρκετά ζεστό, λόγω του λίβα και των θερμών αέρινων μαζών που έρχονται από το Λιβυκό πέλαγος και τις αφρικάνικες ακτές. Αμφότερες οι περιοχές Σελίνου και Σφακίων είναι, όμως, ημιορεινές και ορεινές, οπότε το υψόμετρο αντισταθμίζει μερικώς τις ξηροθερμικές συνθήκες, αλλά το έντονο ανάγλυφο δυσκολεύει την πρόσβαση και καθιστά ακόμα και τη συγκομιδή πρόκληση για τους παραγωγούς. Ωστόσο, στην περιοχή του Σελίνου πρωταγωνιστής αναδεικνύεται η ντόπια ποικιλία Τσουνάτη (Μαστοειδής), που θεωρείται η αρχαιότερη ποικιλία ελιάς του ελλαδικού χώρου, με ιστορία που υπερβαίνει τα 3.000 χρόνια. Είναι, λοιπόν, εξαιρετικά προσαρμοσμένη στις αντίξοες κλιματικές συνθήκες, μιας και η νότια πλευρά του ελαιώνα των Χανίων θεωρείται ο τόπος καταγωγής της. Δίνει ελαιόλαδα με έντονα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά, με αποτέλεσμα τα τελευταία χρόνια η καλλιέργειά της να επεκτείνεται όχι μόνο στη βόρεια περιοχή του χανιώτικου ελαιώνα, αλλά και σε άλλες περιοχές της Κρήτης, όπως το Ρέθυμνο. Στο πλαίσιο, μάλιστα, της κλιματικής αλλαγής, η φυσική αντοχή της στις προαναφερόμενες κλιματικές συνθήκες αποτελεί σημαντικό πλεονέκτημα. Μόνο τυχαίο δεν είναι που τα περισσότερα υπεραιωνόβια μνημειακά ελαιόδεντρα της επικράτειας των Χανίων είναι δέντρα της ποικιλίας Τσουνάτη.

Τρείς περιοχές των Χανίων έχουν κατοχυρωθεί νομοθετικά από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ώστε τα ελαιόλαδά τους να φέρουν στην ετικέτα τους τοπωνύμια Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης  (ΠΟΠ): ΠΟΠ Κολυμβαρί Χανίων, ΠΟΠ Αποκόρωνα Χανίων και ΠΟΠ Σέλινο Κρήτης. Όλο δε το παραγόμενο στα Χανιά ελαιόλαδο δικαιούται να φέρει στην ετικέτα την ένδειξη ΠΓΕ Χανιά.

athena olive oil competition logo
athiocc logo

Διεθνής Διαγωνισμός
Ελαιολάδου

VINETUM EVENT MANAGEMENT
+30 210 766 0560

Created by all-restaurants | Powered by DataQube